2024-01-31

Zielony Atom

Atomowe ciekawostki każdego dnia

Chcesz mieć w sobie węgiel-14? To nic nie musisz robić!

Węgiel-14 jest jednym z trzech izotopów węgla występujących w przyrodzie. Izotopy 12 i 13 są stabilne, a 14 jest promieniotwórczy i ulega rozpadowi beta. Jego czas półrozpadu wynosi 5730 lat. Atomy węgla-14 powstają na wysokości 9-15 km nad ziemią. Neutron, pochodzący ze słońca, uderza w jądro azotu-14 wybijając z niego jeden proton i wskakując w jego miejsce. Zmiana liczny protonów w jądrze skutkuje zmianą pierwiastka i od tego momentu zamiast azotu-14 mamy węgiel-14.

Nowopowstały węgiel-14 łączy się z tlenem tworząc cząsteczkę CO2, która jest wchłaniana przez rośliny. Te są zjadane przez zwierzęta roślinożerne, a one przez mięsożerne. W ten sposób węgiel-14 podróżuje sobie przez cały łańcuch pokarmowy tak długo, aż jego nosiciel umrze i nie zostanie zjedzony. Z biegiem czasu węgiel-14 ulega rozpadowi beta minus, stając się ponownie azotem-14.

Życia węgla-14 zaczyna się jako azot-14 i kończy także jako azot-14
Życia węgla-14 zaczyna się jako azot-14 i kończy także jako azot-14

Węgiel-14 ma dużego znaczenie dla archeologów. Można określić wiek mumii i skamielin badając liczbę atomów węgla-14 (która zmniejsza się o połowę co 5730 lat) z liczbą atomów węgla-12, który jest stabilny. Jest to datowanie radiowęglowe.

Niedawno pojawił się news na temat wykorzystania węgla-14 ze zużytych grafitowych moderatorów z reaktorów jądrowych – miałby być użyty jako diamentowe baterie z radioaktywnych odpadów.